Ga je naar Bali in maart? Dan maak je misschien wel het Balinees Nieuwjaar mee (Hari Raya Nyepi)! Dit is een van de meest indrukwekkende Balinese feestdagen. Het Balinees Nieuwjaar valt gelijk met de nieuwe maan (tilem) in maart, op 29 maart is het Nyepi 2025. Gedurende een dag ligt Bali helemaal plat – misschien moet je hier zelf je plannen van je Bali vakantie op aanpassen.
In deze blog lees je alles over Nyepi, Ogoh-ogoh en Melasti, kortom alles wat je moet je weten over het Balinees Nieuwjaar (Silence Day).
Balinees Nieuwjaar 2025 begint op zaterdag 29 maart om 6.00 uur en duurt 24 uur. Voorafgaand aan Nyepi vinden er vele indrukwekkende ceremonies plaats als Melasti en Ogoh-ogoh. Toeristen zijn welkom toe te kijken tijdens deze ceremonies (op gepaste afstand). Op Nyepi zelf is er niks te doen op Bali – je moet je afvragen of je aanwezig wilt zijn op Bali. Nyepi wordt niet voor niks Day of Silence genoemd in het Engels.
De Balinese kalender
Op Bali hanteert men verschillende kalenders die naast elkaar gebruikt worden. Op officiële documenten houdt men vast aan de Gregoriaanse kalender, ofwel de kalander zoals wij deze kennen. Daarnaast zijn er de Pawukon kalender en de Saka kalender.
Pawukon kalender
De Pawukon kalender is een numerieke kalender, welke uitgaat van 35 dagen in een maand en 210 dagen in een jaar. Verschillende ‘jaarlijkse’ feestdagen, zoals Galungan en Kuningan, worden om de 210 dagen gevierd. Grappig weetje: het aantal dagen in een week is niet constant.
Saka kalender
De Saka kalender is een maankalender, welke zijn oorsprong in west India vindt. Deze kalender is bepalend voor de start van het nieuwe jaar, Nyepi.
In veel landen is nieuwjaar een reden om uitbundig te feesten. Denk aan het vuurwerk op 1 januari in veel landen, het vuurwerk in februari ter eren van Chinese nieuwjaar of Songkran in zuidoost Azië.
Nyepi is meer dan het afsteken van vuurwerk: het dagelijks leven ligt stil door lokale regelgeving. Zelfs het vliegveld is dicht op Bali. Het geloof op Bali is erg belangrijk, niemand haalt het in zijn hoofd de traditie te breken en de hindoe goden ongunstig te stemmen.
De belangrijkste religie op Bali is het Hindoeïsme. Toch valt Nyepi niet samen met het hindoe nieuwjaar of Holi zoals men in India viert.
Melasti Bali: de rituele reiniging voorafgaand aan Nyepi 2025
Ik word wakker door een telefoontje van vriend Made. Er is een ceremonie gaande op Kuta Beach, of ik wellicht zin heb om te kijken? Hmmm, eigenlijk wil ik helemaal nog niet wakker zijn…. Ik ben net de vorige dag aangekomen op Bali en ik heb een jetlag. Maar Balinese ceremonies vind ik altijd interessant om te ervaren. Bovendien is het Melasti, de rituele reiniging voor Nyepi, en dat heb ik nog nooit eerder meegemaakt.
Mijn nieuwsgierigheid wint van de vermoeidheid, en ik doe snel mijn kleren aan.
Op het strand is het een drukte van belang. Dit keer zijn het niet de schaars geklede surfers die de boventoon voeren, maar mooi aangeklede Balinezen. In het kader van de reiniging is iedereen aangekleed in het wit, wat een bijzondere sfeer geeft. De bekende offertjes, kleine bamboe bakjes gevuld met zaken als bloemetjes, rijst en muntjes, worden al biddend in de vloedlijn geplaatst. Langzaam neemt de machtige zee zijn offers. Priesters spreken hun zegeningen uit, en veel mensen lopen met heilige parasols en penjols (een penjols is een versierde bamboe stok, enkele meters hoog, welke symbool staat voor welvaart en vruchtbaarheid).
De zee pakt niet alleen de offertjes van de gelovigen, maar neemt ook de zonden uit het verleden mee de zee in en reinigt zo de innerlijke mens. Een goede start voor het begin van het nieuwe jaar.
De precieze datum van Melasti 2025 verschilt van dorp tot dorp.
Ogoh-Ogoh: de vernietiging van het kwaad
In de weken voorafgaand aan Nyepi zijn de hindoes al begonnen met het bouwen van Ogoh-Ogoh, metershoge voorstellingen van het spirituele kwaad. Met hout, bamboe, stof en papier-maché worden de engste gezichten gemaakt. Mijn leerlingen leiden me naar de Banjar, de centrale ontmoetingsplek van het dorp. Een enge pop staart me aan vanuit een donker hoekje. De kinderen giechelen gespannen, want stiekem vinden ze het best een beetje eng.
De avond voor Nyepi is de Ngrupuk-parade: de Ogoh-Ogoh worden dan vanuit de Banjar door het dorp gedragen. Hier zijn gezien de grootte van de poppen vijf tot tien volwassen mannen voor nodig. Zij worden muzikaal bijgestaan door de jongere generatie.
Aan het eind van de avond worden de poppen op de begraafplaats van het dorp in brand gestoken en is het kwaad uitgeroeid.
Het is mogelijk om de Ogoh-Ogoh ook buiten het seizoen te bewonderen. In Mengwi (naast de Pura Taman Ayun) is een Ogoh-Ogoh museum met een aantal traditionele poppen. Ik twijfel of het museum geschikt is voor kleine kinderen, de verlichting is schaars dus heeft het museum wat weg van een spookhuis.
Nyepi Bali: de dag van de stilte als start van het nieuwe jaar
Nyepi is het eigenlijk Balinees Nieuwjaar. Nyepi wordt ook wel ‘silence day’ genoemd. Het eiland is die dag gehuld in duisternis en stilte, en er is tijd voor meditatie en bezinning. Alles is dicht.
Bali gaat op nieuwjaarsdag letterlijk op slot. Het vliegveld is gesloten en ook rijden er geen taxi’s en ander verkeer. Ook winkels en restaurantjes zijn dicht. De meeste Balinezen zullen hun huis niet of nauwelijks verlaten.
De reden van de duisternis en de stilte ligt in het verleden. Balinese hindoes geloven namelijk dat als ‘het kwaad’ wat over het eiland waait neerdaalt op Bali op nieuwjaarsdag, dat dat een slecht jaar tot gevolg heeft. Wanneer de Balinezen geen licht en geluid maken, zal het kwaad waarschijnlijk overwaaien. Dat betekent een dag zonder het gebruik van elektriciteit en zonder mobiele telefoon. Sommige Balinezen gaan zo in hun geloof op, dat ze zelfs niet roken. Het brandende uiteinde van de sigaret geeft immers ook licht.
Mijn ervaring: Nyepi met Balinese vrienden
Ik vier Nyepi in het vissersdorp Yeh Gangga bij vrienden. De ochtend van Nyepi doe ik niet veel, maar ergens in de middag belt Made: waar we blijven ?!?!? Het niet gebruiken van telefoon wordt niet al te letterlijk genomen in Yeh Gangga. We gaan het strand op, wat iedereen eigenlijk doet. Beetje voetballen, wat kaarten, het gebruikelijke gokken. Als het donker wordt gaat er zo hier en daar een lampje aan, maar omdat het merendeel van de lampen uit is, en iedereen heel erg druk met elkaar is, heerst er toch een aparte sfeer.
Ben je op Bali in maart? Wat kun je doen op Nieuwjaarsdag? Je kunt niet zo veel doen. Misschien kun je een wandeling maken of relaxen bij het zwembad. Maar daar houdt het meestal wel op. Of ga naar Gili. Nyepi wordt niet gevierd op deze populaire eilanden bij Lombok.
Tijdens Nyepi kun je je niet verplaatsen. Het is fijn om dan in een goed hotel te blijven met een eigen restaurant. Ik kan Patal Kikian in Sidemen en Hamsa Resport in Lovina aanbevelen. Het is handig vooraf te reserveren.
Praktische tips voor reizen met Balinees Nieuwjaar 2025
- Nyepi 2025 is van zaterdag 29 maart om 6.00 uur tot zondagochtend 30 maart 5.59
- Let op: in 2025 valt het suikerfeest op 30 en 31 maart. Hier lees je meer over de Ramadan in Indonesië.
- Tijdens Nyepi kun je niet naar een volgende bestemming reizen. Er is geen verkeer, ook geen vliegtuigen en boten
- Vervoer komt de dag na Nyepi rond 6 uur ’s ochtends weer op gang, wat meestal leidt tot enige chaos op de wegen
- Winkels en restaurants zijn dicht
- Veel toeristen kiezen er voor om Bali rond Nyepi te mijden, boten naar de Gili’s zijn soms extra druk
Tip: Raad ik toeristen aan om Bali te bezoeken tijdens Nyepi? Eigenlijk niet. Vaak zit je ‘opgesloten’ in het hotel. De dagen voorafgaand aan Nyepi zijn echter interessant. Je kan het beste aan je hotel vragen welke ceremonie waar precies plaats vindt, want de precieze invulling verschilt van dorp tot dorp.
