Fez (Fes) is een bijzondere stad in Marokko, bekend om zijn prachtige gebedsscholen, de eeuwenoude medina, levendige sfeer en historische bezienswaardigheden. Een van de meest bijzondere bezienswaardigheden in Fez is de grootste leerlooierij van Afrika. Moe van alle indrukken na een mooie stadswandeling kun je slapen als een roosje in een traditionele riad.
Doen in Fez: slapen in een riad
Een riad is een traditioneel Marokkaans huis of paleis met een centrale binnenplaats of tuin. De kamers van het huis bevinden zich vaak aan de rand van deze binnenplaats. Oorspronkelijk zijn riads woningen voor welgestelde families en notabelen, tegenwoordig zijn veel riads omgebouwd tot knusse authentieke hotels.
In de medina van Fez liggen verschillende riads, de een nog mooier dan de andere. Mijn oog valt op Dar Victoria en dat blijkt een uitstekende keus te zijn! De riad ligt in de oude stad op loopafstand van de bezienswaardigheden in Fez.
Bij aankomst in mijn riad in Fez word ik gastvrij ontvangen met muntthee en Marokkaanse lekkernijen. Op de binnenplaats zijn gezellige zitjes gecreëerd, waar elke ochtend een voortreffelijk ontbijt wordt geserveerd. Dar Victoria heeft verschillende soorten kamers, van een knusse tweepersoonskamer tot een ruime familiekamer (met meerdere ruimtes om te slapen).
Ook Riad Mahrez en Riad Tahra & Spa zijn mooie riads dichtbij de bezienswaardigheden in Fez.
Bezienswaardigheden in Fez Marokko
Verdwalen in de medina
Fez heeft een rijke geschiedenis en veel bijzondere bezienswaardigheden. Fez is een van de vier koningssteden van Marokko – naast Marrakech, Meknes en Rabat.
Zodra ik mijn fijne hotel verlaat in de medina verlaat, waan ik me in een openluchtmuseum. Het is een bijzondere ervaring om in een oude riad te mogen slapen, al helemaal wanneer deze pal naast de belangrijkste bezienswaardigheden in Fez ligt. De straten in dit deel van Fez zijn smal, te smal voor auto’s. Handelswaren en andere goederen worden vervoerd op kleine ezeltjes of met handkarren.
De media is het hart van Fez en is een van de best bewaarde middeleeuwse steden ter wereld. De media van Fez staat dan ook op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Smalle straten vormen levendige markten met geurende specerijen, bijzondere kruiden en kleurrijke souvenirs. Ik kom ogen en oren (en neuzen!) tekort tijdens mijn ontdekkingstocht langs de historische bezienswaardigheden in Fez.
Achter de winkelstraten ligt een compleet andere wereld: een wereld met smalle steegjes, steile trappen en oude huizen.
Leerlooierijen in Fez
Fez staat bekend om zijn leer, op talrijke plekken in de oude medina zijn leerlooierijen te vinden. Deze bezienswaardigheden in Fez hebben een lange geschiedenis en zijn nog steeds een belangrijk onderdeel van de economie van Fez.
Leerlooierijen in Fez gebruiken al honderden jaren dezelfde technieken. Geselecteerd dierenhuiden worden schoongemaakt en geweekt in grote vaten met water en een mengsel van kalk en duivenpoep. Na het weken worden de huiden in vaten met water en tannine gelegd. De tannine zorgt voor de kleur en kwaliteit van het leer.
De schone huiden worden gedroogd en vervolgens in de gewenste kleur geverfd. Uiteindelijk worden het leer geperst en gesneden tot de gewenste grootte en vorm.
Er zijn veel stadwandelingen door Fez waarbij je een bezoek brengt aan een leerlooierij. Een goede gids weet de mooie plekken van Fez te vinden en het scheelt een hoop gedoe: de leerlooierijen staan namelijk óók bekend als “tourist traps”. Onwetende toeristen worden door opdringerige verkopers naar binnen gelokt, zij kunnen vervelend worden als je hen geen fooi geeft.
Een gewaarschuwd mens telt voor twee. Wanneer ik richting de Chaouwara Tanneries loop word ik aangesproken door een jonge Marokkaanse man. Of hij me de weg naar de leerlooierij zal wijzen? Ik bedank hem vriendelijk en ik richt mijn aandacht op mijn dochter en mijn moeder. Helaas laat de man zich niet zo makkelijk afschepen. Vervelend. (Ik houd niet van opdringerige mannen en ik ben vastbesloten hem geen fooi te geven.)
En dan gaat het snel. Terwijl ik door een deur naar binnen gluur, word ik uitgenodigd om via een achterdeur de Chaouwara Tanneries binnen te gaan. Dit is hét moment om de opdringerige wanna-be-gids kwijt te raken.
Ik help de klauter over een smalle wiebelige plank heen en help vervolgens mijn moeder. Ik negeer de opmerking dat deze ingang niet geschikt is voor kinderen: als dat zo is sta ik snel genoeg weer buiten.
Ik kijk mijn ogen uit. Op de open binnenplaats zijn bakken waar de huiden gewassen en geperst worden. Dit zie je niet op foto’s van Fez! Via een smalle galerij loop ik omhoog naar de grote binnenplaats van de Chaouwara Tanneries: hier zijn de baden waar het leer geverfd word. Vanaf de daken van de omliggende winkeltjes kijken toeristen naar het proces.
En dan de vraag: of ik mee wil? Een van de medewerkers van het gilde rijkt zijn hand. Ik laat mijn moeder en dochter even achter en ik balanceer op de gladde randen van de leerbaden. Ik besef me dat ik bij een misstap in de verf of in een mengsel van kalk en duivenpoep zal vallen. (Ik vraag me af wat erger is.)
Met knikkende knietjes kijk ik toe hoe de leerlooiers hun werk doen. Wat een harde werkers.
Ik eindig mijn rondleiding door de leerlooierij van Fez op een uitzichtpunt op het dak tussen de andere toeristen. NATUURLIJK laat ik een ruime fooi achter voor het gilde, wat een onvergetelijke ervaring is dit!
Gebedscholen in Fez: Al Attarine Madrasa
Na een bezoek aan de leerlooijerij loop ik vervolg ik mijn wandeling langs de bezienswaardigheden in Fez. Ik koers naar een oude gebedsschool.
De Al Attarine Madrasa is gebouwd volgens een typisch islamitisch ontwerp, met een binnenplaats die is omringd door galerijen met bogen en zuilen. De muren zijn versierd met mozaïeken van kleurrijke tegels en patronen, en er zijn decoratie met ingewikkeld houtsnijwerk en gesneden stucwerk. De Al Attarine Madrasa was oorspronkelijk bedoeld als een school voor de islamitische theologie en wetenschap, maar is later ook gebruikt als een religieus centrum en een begraafplaats voor geleerden en religieuze leiders.
Na een bezoek aan de prachtige binnenplaats van de gebedsschool loopt ik de trap op om de oude slaapkamers van de jonge moslims te bezoeken. Helaas zijn alle vertrekken leeg. Dat weerhoudt de kleine reiziger er niet van om alle kamertjes te inspecteren en door álle ramen naar buiten te kijken naar de daken en hoger gelegen bezienswaardigheden in Fez.
Een reis door Marokko met kinderen is bijzonder: soms focus je op details die anders aan je voorbij zouden gaan.
De stadspoorten van Fez
Het oude Fez (Fes el-Bali) is ommuurd ter bescherming van de stad. Naarmate de stad groeide zijn er meer stadsmuren bijgekomen. Al dwalend langs de oude bezienswaardigheden in Fez is het soms best lastig om de uitgang van de medina te vinden!
De verschillende delen van Fez zijn door middel van fraaie stadspoorten met elkaar verbonden. Een van de mooiste stadspoorten van Fez is de Bab Boujloud, een van de belangrijkste toegangspoorten van het oude Fez el-Bali. De poort is gedecoreerd met fraaie mozaïeken en meteen achter de poort ligt een levendige markt met Marokkaanse lekkernijen, souvenirs en verse groenten en fruit.
Niet ver van Bab Boujloud ligt het Mahrouk cemetery, de prachtige oude moslimbegraafplaats in Fez. Deze bezienswaardigheid in Fez is soms gesloten voor toeristen.
Bezienswaardigheden in Fez: Bou Inania Medersa
Bou Inania Medersa is een prachtige islamitische school uit de veertiende eeuw. De religieuze bezienswaardigheid in Fez is een voorbeeld van Merinidische architectuur, typerend voor de Berberse Moslimdynastie die in die tijd heerste over Marokko, Tunesië, Algarije en het zuiden van Spanje.
Bou Inania Medersa Fez is minder druk bezocht dan de populaire Al Attarine Madrasa. Sterker nog: deze madrassa is een oase van rust in de chaotische medina van Fez.
Bou Inania Medersa is de enige madrassa van Fez met een eigen minaret. Deze toornt vanuit de oude binnenplaats naar de helderblauwe hemel. In het midden van de binnenplaats staat een kleine fontein, de muren van de binnenplaats zijn fraai gedecoreerd met fijne mozaïeken en reliëfs.
Helaas is alleen de binnenplaats toegankelijk voor toeristen, al kun je vanuit de binnenplaats een blik werpen op de gebedsruimte achter in de moskee.
Koningssteden van Marokko: het paleis van Fez
Fez is één van de vier koningssteden van Marokko. Buiten het ommuurde Fez el-Bali ligt het Koninklijke paleis van Fez, Royal Palace Dar El Makhzen. Het paleis is een korte taxirit vanuit mijn riad. (Fijn, de taxi’s in Fez rijden op de meter!)
Het Koninklijk Paleis opent zijn deuren helaas niet voor toeristen. Maar alleen al vanwege de prachtige deuren is het paleis al een bezoekje waard. Aan de voorkant van het paleis liggen verschillende grote poorten, welke alleen gebruikt worden door de koning en hoge heren. De poorten zijn omringd met prachtige mozaïeken en ingewikkeld houtsnijwerk. Naast de poorten staan grote wachttorens die werden gebruikt om de toegang tot het paleis te bewaken.
De middelste poort is het indrukwekkendst: wanneer de zon op het paleis schijnt lijkt deze rijk versierde poort van goud te zijn gemaakt.
De Joodse wijk van Fez
Achter het paleis ligt de Joodse wijk van Fez.
De historische Joodse wijk, de Mellah, is een van de oudste Joodse wijken in Marokko. Ooit was dit het centrum van de Joodse gemeenschap in Fez. In de wijk liggen verschillende synagogen, waarvan sommige nog in gebruik zijn. Ik heb pech, de mooie Synagogue Al Fassiyine is gesloten tijdens mijn stedentrip naar Fez.
De Joodse wijk is ommuurd. Aan de enige kant lijkt Mellah op Fez el-Bali, aan de andere kant is de wijk anders. De toeristenstroom ontbreekt hier en ik heb het idee dat ik in een authentiek stukje Marokko ben beland. Op lokale markten worden geen voetbalshirts en T-shirts van Fez verkocht, maar lokale kleding, brillen (heel veel brillen) en sandalen. Dit is dé plek om keukengerei te kopen of een grote hoeveelheid olijven.
Ik dwaal door de straten van de Joodse wijk op zoek naar een poort om dit stadsdeel te verlaten en mijn stadswandeling langs de bezienswaardigheden in Fez te vervolgen. De lokale school is net uit en een groepje kinderen loopt mee. Ineens pakt een klein meisje de kleine reiziger bij de hand en ze geeft haar een kus op de wang. Het meisje huppelt weg, de kleine reiziger verbaasd achterlatend.
Jnan Sbil
Jnan Sbil was ooit de privétuin van een welgestelde familie. Tegenwoordig is deze bezienswaardigheid een fraai openbaar park, wat je gratis kunt bezoeken.
Jnan Sbil is de tuin van koelte en schaduw. In de tuin groeien prachtige bomen en struiken, als sinaasappel-, citroen- en olijfbomen, bloeiende rozen, bougainvillea en jasmijn. Tussen de vijvers en de fonteinen slingeren wandelpaden. Jnan Sbil is een oase van rust en stilte te midden van de drukke stad.
Eten in Fez Marokko
In Fez kun je heerlijk uit eten gaan! En het is heel betaalbaar.
- Café Clock – lekkere Marokaanse gerechten én fusion gerechten
- Veggie Pause – lekker vegetarisch en vegan eten in Fez
- Ook in Dar Victoria kun je lekker eten (alleen voor gasten van de riad)
Excursies in de omgeving van Fez
Ga je backpacken in Marokko? Of kies je voor een luxe Marokko reis? De volgende uitstapjes vanuit Fez zijn meer dan de moeite waard! Leuk voor iedereen die een beetje afwisseling wilt of en genoeg heeft van de bezienswaardigheden in Fez (al kan ik me dat nauwelijks voorstellen).
Chefchaouen: de blauwe stad in Marokko
Verscholen in het ruige Rif gebergte, op ongeveer vier uur rijden vanuit Fez, ligt het fraaie Chefchaouen. Chefchaouen wordt ook wel de blauwe stad van Marokko genoemd, omdat de stad herkend kan worden aan zijn blauwe muren. De blauwe kleurstof werd in het verleden gebruikt om aan te geven welke huizen bewoond werden door Joodse mensen. Tegenwoordig is de blauwe stad een van de belangrijkste bezienswaardigheden in Marokko: een bezoek aan Chefchaouen is een populaire excursie vanuit Fez.
Wil je de blauwe stad in Marokko bezoeken? Boek dan gelijk online:
- Dagtocht naar Chefchaouen vanuit Fez
- Op GetYourGuide vind je meer dagtochten naar Chefchaouen
- Verder reizen? Boek hier een transfer naar Chefchaoen
Volibulis en Meknes
Vanuit Fez is het maar een uur rijden naar de opgravingen van Volibulis. Deze Romeinse nederzetting is een van de meest indrukwekkende historische bezienswaardigheden van Marokko.
Al lopend door Volubulis vergaap ik me aan oude Romeinse poorten, resten van villa’s en fraaie zuilengalerijen. Op verschillende plekken zijn goed geconserveerde mozaïeken te vinden met taferelen kenmerkend voor het Romeins leven. Zo mooi!
Een trip naar Volibulis kun je eenvoudig combineren met Moulay Idriss en Meknes. Meknes is een van de Koningssteden van Marokko. De stad is grondig opgeknapt en vanaf 2023 is de vernieuwde oude stad te bewonderen.
Wil je deze mooie plekken bezoeken vanuit Fez? Boek dan hier je excursie vanuit Fez:
- Dagtrip vanuit Fez naar Volibulis en Meknes
- Tweedaagse trip van Fez naar Chefchaouen, Volibulis, Moulay Idriss en Meknes
Overnachten in Fez
Fez heeft prachtige plekken om te overnachten! Ik sliep in Dar Victoria, maar onderstaande plekken zijn ook erg leuk.
- Dar Alami Salaj – mooie riad dicht bij de belangrijkste bezienswaardigheden in Fez
- Dar Nour Fez – riad met royaal dakterras aan de rand van de medina bij Bab Bou Jeloud Fes (de noordelijke stadspoort van de koningsstad)
