Tempels op Java: Borobudur, Prambanan en meer

Er zijm veel Tempels op Java, vooral in Centraal-Java bij Yogyakarta. Iedereen kent de wereldberoemde Borobudur en Prambanan tempels, maar er zijn nog veel meer tempels op Java. Verlaat de gebaande paden en bezoek deze kleine verborgen parels van Java!

In deze blog deel ik de belangrijkste historische bezienswaardigheden van de omgeving van Yogya en veel praktische tips.

boeddha op de borobudur

Er waren eens… tempels op Java

De islam is nu de belangrijkste religie in IndonesiĆ«. In het verleden, tussen de vijfde en vijftiende eeuw was de bevolking van Java vooral boeddhistisch en hindoeĆÆstisch. Dit zie je aan verschillende tempels op Java. 

In de zestiende en zeventiende eeuw rukte de islam op en trokken de sultans naar het oosten. Op Bali is het hindoeĆÆsme nog altijd de belangrijkste religie. De tempels op Java raakte in vergetelheid. Pas eeuwen later zijn ze opnieuw ontdekt, opgegraven en gerestaureerd.

Borobudur Indonesiƫ: een wereldwonder bij Yogyakarta

Ik stop het dure entreeticket zorgvuldig in mijn tas en slenter richting de Borobudur. De Borobudur is een van de beroemste tempels op Java. Vanaf een afstandje ziet de boeddhistische tempel er uit als een troosteloze hoop stenen, maar hoe dichter ik bij de tempel kom, hoe meer zijn schoonheid ontluikt. De Borobudur krijgt zijn kracht als ik op de tempel klim. Bij elke stap maakt het aardse meer plaats voor het hemelse.

relief van de borobudur op java

De Borobudur is een van de nieuwe wereldwonderen. De Indonesische tempel stamt uit de achtste eeuw en heeft vanuit de lucht gezien de vorm van een mandala.

De Borobudur bestaat uit negen platforms met duizenden reliĆ«fs met scenes uit het leven van Boeddha. Om de afbeeldingen op volgorde te lezen moet de pelgrims kilometers lopen. Helaas is niet mogelijk om de weg van de pelgrims te volgen: sinds 2023 kun je alleen nog maar met gids de Borobudur beklimmen. Deze rondleiding met gids duurt precies een uur, waarvan je de laatste 15-20 minuten rond mag lopen op het hoogste platform en foto’s mag maken van de belvormige stupa’s, de boeddhabeelden en de jungle van Java.

Tip: in deze blog lees je alles wat je moet weten voor je bezoek aan de Borobudur in 2024.

de borobudur, een van de bekendste tempels op java

Praktische tips voor een bezoek aan de Borobudur Java

Reizen naar Borobudur

  • Toegangsprijs Borobudur is US$ 25 (Temple Park en Temple Yard)
  • Wil je de Borobudur beklimmen? Een rondgang met gids kost IDR 75.000
  • De tempelgronden van de Borobudur zijn geopend van 7.00 tot 17.00 uur
  • Op maandag is de Temple Yard gesloten en kun je de Borobudur niet beklimmen
  • Update 2024: op dit moment is het niet mogelijk de zonsopgang bij de Borobudur te zien
  • Vanaf Yogyakarta gaan bussen naar Magelang, het busstation ligt vlak bij de tempel. Uiteraard kun je ook een Grab of taxi nemen
  • Boek je liever een excursie vanuit Yogyakarta? Dat kan hier
  • Bekijk de zonsopkomst over de Borobudur vanaf Setumbu Hill. Hier kun je deze sunset excursie eenvoudig boeken.
  • Bekijk meer foto’s van de Borobudur

Overnachten bij de Borobudur

onbekende tempels op java

Onbekende tempels op Java op de vlakte van Kedu

De Borobudur ligt op de vlakte van Kedu (Kedu Plain). Deze vruchtbare vallei telt meer tempels uit de achtste en negende eeuw. De vlakte van Kedu is de bakermat van de klassieke Indonesische beschaving. Wanneer je de Borobudur met eigen vervoer bezoekt, kun je een bezoek eenvoudig combineren met andere tempels op Java. Er zijn zelfs combinatietickets beschikbaar (zie hieronder).

Candi Mendut

De Candi Mendut is gebouwd in de negende eeuw.

In de Candi Mendut staan drie reusachtige beelden. 

De eerste keer dat ik de tempel bezoek zijn geen andere toeristen. Uit het niets komt ineens een klein jongetje aangesneld. Hij groet me, en met een spiegel licht hij de beelden in de tempel bij. Het zijn afbeeldingen van de hindoegoden Vairocana, Avalokitesvara en Vajrapani. Wanneer je een wens doet in de Candi Mendut dan zal deze uitkomen.

Tip: Wanneer ik de tempel ’s middags bezoek is het drukker. Er zijn verschillende lokale toeristen en de kinderen uit het dorp spelen met hun vliegers in de tempeltuin. 

Candi Pawon

Ik ga door naar de volgede tempel. Candi Pawon ligt precies tussen de Borobudur en Candi Mendut. Pelgrims reinigen hun geest in Candi Pawon voordat ze de Borobudur beklimmen. Candi Pawon is nu een beetje vergeten. Stiekem geniet ik van deze vergeten pareltjes. 

Candi Umbul

Candi Umbul is anders. Het is geen tempel met afbeeldingen van hindoegoden. Candi Umbul bestaat uit twee bassins waar de koning van Mataram zich kon wassen en reinigen, het water komt uit een heilige bron.

Praktische tips voor een bezoek aan de vlakte van Kedu

  • Toegangsprijs Borobudur + Mendut + Pawon: US$ 30
  • De vlakte van Kedu kun je het beste met eigen vervoer verkennen. De Indonesische tempels liggen te ver uit elkaar om alles te voet te doen
  • Bij de Borobudur kun je een traditionele paardenkar huren. In twee tot drie uur zie je verschillende tempels en bezoek je authentieke Javaanse dorpen

candi jago midden java

HINDOEƏSTISCHE COMPLEX PRAMBANAN JAVA 

Het toeristenpark Prambanan met de Loro Jonggran

Prambanan is het grootste hindoe-Javaanse tempelcomplex in IndonesiĆ«. Vanuit Yogya is Prambanan goed te bereiken. De meeste excursies vanuit Yogya brengen alleen een bliksembezoek aan Loro Jonggrang, het bekendste complex. 

Loro Jonggrang wordt in de volksmond ook Candi Prambanan genoemd naar het gelijknamige dorp. In 1999 zijn de tempels op Java uitgeroepen tot UNESCO-werelderfgoed. De Lara Jonggrang is gebouwd op een vierhoekig vlak, omgeven door muren met vier grote poorten. De tempels van de Loro Jonggrang zijn versierd met afbeeldingen uit het Ramayana epos.

prambanan tempel

De kleinere tempels van Prambanan

Binnen het toeristenpark Prambanan liggen behalve Loro Jonggran ook de Candi Lumbung, de Candi Bubra en de Candi Sewu. Het is een korte wandeling over een verhard pad, maar je kunt ook een golfkar, een fiets of een step hueren om je te verplaatsen.

De Candi Bubra en de Candi Sewu zijn boeddhistische tempels, deze tempels wijzen niet rank naar de hemel maar zijn voorzien van een chedi, een klokvormige structuur. Van deze tempels op Javais de Candi Sewu het meest indrukwekkend, rondom de hoofdtempel staan namelijk veel kleine structuren. Er liggen nog veel losse brooken steen, de komende jaren zal Candi Sewu verder in ere hersteld worden.

Net buiten het toeristenpark, te bereiken per becak, ligt de Candi Plaosan Yogyakarta. Op een berg naast de vlakte, een het eind van een hoge trap, ligt Ratu Boko. Ratu Boko is een oud paleis, op de toegangspoort na is er eigenlijk weinig van deze archeologische site bewaard gebleven.

jenny op de borobudur

Dans bij de Prambanan tempel

Het is een bijzondere ervaring om het Ramayana Ballet te zien in het openluchttheater bij Prambanan. Tickets voor de voorstelling kosten ongeveer US$ 20. Het openluchttheater is van mei-oktober dagelijks geopend. 

De overige maanden, tijdens het regenseizoen, is de voorstelling drie keer per week in een overdekte ruimte. 

Prambanan bezoeken

  • Toegangsprijs Prambanan: US$ 25 
  • Toegangsprijs Prambanan + Mendut + Sojiwan: US$ 30
  • Toegangsprijs Ratu Boko: US$ 25 (dit is het geld niet waard!)
  • Toegangsprijs Prambanan + Ratu Boko:  US$ 40, inclusief shuttle service
  • Vanuit Yogyakarta rijden er bussen naar Terminal Prambanan
  • Je kunt ook met de trein naar Stasiun Brambanan nemen. Van daaruit loop je in iets meer dan een kwartier naar Candi Prambanan

Overnachten bij Prambanan

boeddha op java

CANDI SELOGRIYO EN DE MOOISTE RIJSTVELDEN OP JAVA

Candi Selogriyo

Vijftig kilometer ten noordwesten van het Yogyakarta ligt de onbekende Candi Selogriyo, een tempel waar slechts een handjevol mensen per dag komen. De kleine tempel is eind vorige eeuw verwoest door een aardbeving en daarna steen voor steen weer opgebouwd en gerestaureerd.

Van Windusari naar Selogriyo

Candi Selogriyo is alleen te voet te bereiken, een prachtige wandeling door rijstvelden en bergen. De wandeling duurt ongeveer een uur en is goed te doen. Mijn chauffeur besluit echter me mee te lopen – wel zo gezellig!

landschap bij windusari

We parkeren de auto in het dorp Windusari. Daar is toevallig net een bruiloft bezig. De tent met genodigden staat midden op de hoofdweg (zo gaat dat in Indonesiƫ), we gaan daarom voor een alternatieve route door kleine straatjes. Al snel laten we het dorp achter ons en staan we midden tussen de rijstvelden. Om deze trekking op Java te kunnen doen moet je een kaartje van een paar euro kopen.

Op de rijstvelden is veel bedrijvigheid – het verbouwen van rijst is arbeidsintensief. De aubergines en papaya’s wachten om geoogst te worden en de bananenbomen staan in bloei. Onderweg zijn een paar zitjes gebouwd die bescherming bieden tegen de brandende zon, de regen Ć©n waar je lekker van het uitzicht kunt genieten. Na een lange trap zien we uiteindelijk de tempel van Windusari.

Praktische tips voor een bezoek aan Windusari

Ik bezoek Windusari vanuit Amata Borobudur Resort bij Yogyakarta. Een auto met chauffeur voor een halve dag kost 300.000 rupiah (prijspeil 2023).

Windusari is niet bereikbaar met het openbaar vervoer.

tempels op java bij dieng

DE TEMPELS, MEREN EN VULKANEN VAN DIENG JAVA

Een bezoek aan het Dieng Plateau is een eenvoudige excursie vanuit Yogyakarta. Je kunt deze in ieder hotel boeken. De meeste excursies maken een snelle stop bij het kleuren meer (Telaga Warna), de vulkanische grond en de tempels. 

De tempels van het Dieng Plateau

Ook op het Dieng Plateau bezoek ik verschillende Indonsische tempels. Dit zijn de oudste hindoetempels van Java. De tempels van Dieng zijn niet zo groots en imposant als de Borobudur en Prambanan. De tempels van Dieng zijn slechts kleine bouwwerken, die niet actief gebruikt worden. De meeste muurreliĆ«fs zijn met de loop van de tijd verdwenen. Toch vind ik die ‘hopen steen’ zo tussen de bergen en de wolken erg fascinerend!

het kleurenmeer van dieng

Meer dan tempels: vulkanisch Dieng

De natuur in Dieng is adembenemend. Soms letterlijk, vanwege de giftige zwaveldampen die vrijkomen vanuit de vulkanische grond. Ik loop langs pools met kokende modder. Door de zwavel in de grond heeft de aarde op verschillende plaatsen een mooie gele kleur.

Dieng is vruchtbaar, in de regio worden veel aardappels (!) en kool verbouwd. Aardappels worden in de Indonesische keuken niet als bijgerecht geserveerd, maar worden gemengd met allerlei groenten en kruiden opgediend. Ik maak een wandeling rondom het Telega Warna, het kleurenmeer. Dit is eigenlijk het mooiste meer van het Dieng Plateau. Zeker wanneer de zon schijnt, doet het meer zijn naam kleur aan.

vulkanische landschappen bij dieng

Praktische tips voor een bezoek aan Dieng

Reizen naar Dieng Plateau

  • Dieng is te bezoeken als dagexcursie vanuit Yogya
  • Je kunt ook met een bus naar Wonosobo en met de ojek (motortaxi) verder te reizen. Dit laatste is een aanrader, omdat je dan meer tijd hebt interesse plekken van het Dieng Plateau te bezoeken

Overnachten Dieng