In een tijd van fotobewerking en AI zijn de creatieve mogelijkheden eindeloos. Toch loont het ook nu nog de moeite om filters op reis te gebruiken. Een filter is een stukje glas dat je (meestal) voor de lens plaatst. Met filters op reis haal je het beste uit je camera!
Blauw, blauwer, blauwst. Je kent dat wel, die foto’s in folder. Zou het in het echt net zo blauw zijn? Of kijk je naar een gevalletje Photoshop?
Iedereen kent de filters in Instagram wel, maar afhankelijk van de camera die je hebt kun je ook al filters voor de lens zetten wanneer je de foto maakt. Puur natuur, maar wel met een beetje hulp van een stukje ‘glas’. Accessoires die wat toevoegen aan je reisfotografie. Met behulp van voorbeeldfoto’s laat ik je de effecten van een aantal filters zien.
1. filters op reis: Circulair polarisatiefilter
Een circulair polarisatiefilter is voor mij een onmisbaar accessoire. Het filter voorkomt of reduceert hinderlijke reflectie. Reflecties in water, maar ook reflectie in glas of spiegelend glas of blaadjes. Een circulair polarisatiefilter maakt de kleuren in je foto’s intenser, vooral op zonnige dagen, en maakt lokale contrasten groter. Bloemen lijken ineens een fellere kleur te hebben. Het gras lijkt groener. En de blauwe lucht? Die wordt door het gebruik van het polarisatiefilter alleen maar nóg blauwer.
Hoe werkt een circulair polarisatiefilter?
Het polarisatiefilter is een gepolariseerd glaasje wat je kan draaien ten opzichte van je camera waardoor de hoeveelheid licht die doorgelaten wordt toeneemt of afneemt. Dit betekent uiteraard niet dat je donkerdere foto’s krijgt, maar je moet uiteraard wel compenseren voor de 1-2 stops licht die worden tegen gehouden. Wanneer je een polarisatiefilter gebruikt zit je dus vaak vast aan iets langere sluitertijden (bij een constant diafragma en een constante iso).
Voorbeelden van het gebruik van een circulair polarisatiefilter
In Argentinië maakte ik tijdens een trekking bij Tafi del Valle een foto van een lief kabbelend beekje. In de foto zonder filter zie je hinderlijke witte reflecties in het water en zijn de kleuren niet zo intens. Bij gebruik van het polarisatiefilter zijn de reflectie gereduceerd en spreekt de foto meer.
Het beste effect zie je als je een hoek van 90 graden maakt met de zon. Het voorwerp wat je fotografeert wordt belicht van de zijkant en ook jij als fotograaf hebt de zon in je zij. Contrasten tussen lucht en wolken worden vergroot en in sommige omstandigheden lijkt de lucht bijna zwart. Dat zie je gebeuren met de foto van een klooster in Argentinië hieronder.
Persoonlijk vind ik het maximale effect bij deze foto nogal over de top, maar gelukkig kun je het filter een beetje terug draaien totdat je wél de gewenste kleurintensiteit krijgt. Smaken verschillen, maar ik vind de kleuren in de middelste foto mooi!
- Voordeel polarisatiefilter: klein en makkelijk om mee te nemen. Er zijn online goedkope filters te krijgen (al laat de kwaliteit van de goedkope filters soms wat te wensen over)
- Nadeel polarisatiefilter: het filter houdt licht tegen. Dit is buiten meestal niet zo’n probleem, maar wel als je in bijvoorbeeld een museum een vervelende reflectie uit een vitrine wilt filteren.
2. filters op reis: Het ND-filter
Een circulair polarisatiefilter is voor mij een essentieel accessoire, een ND-filter die ik echter als luxe speeltje ‘voor erbij’. Maar het is zeker een leuk speeltje! Een ND-filter, oftewel neutral density filter, is een grijs filter wat een aantal stops licht tegen houdt. Je kan dus wanneer je gebruik maakt van een dergelijk filter lange sluitertijden krijgen, wat kan leiden tot dromerige watervallen, stenen met een mystieke mist door de branding of tot sprekende effecten in de wolkenlucht. Met een ND-filter kun je onderscheidende landschapsfoto’s maken (statief en een hoop geduld zijn essentieel).
Een variabel ND-filter of toch maar niet?
In eerste instantie kocht ik vanuit China een goedkoop variabel ND-filter. Dit filter bestaat eigenlijk uit twee polarisatiefilters die je ten opzichte van elkaar draait. Het klinkt ideaal: een filter waar je zelf mee kan regelen hoeveel licht wordt tegengehouden. De mogelijkheden lijken eindeloos. De praktijk was echter weerbarstig en viel tegen: doordat ik twee polarisatiefilters ten opzichte van elkaar ging draaien had ik in het midden, waar beide filters hun maximale effect hadden, een groot zwart kruis. Dit is met name te zien in foto’s die met een groothoeklens zijn gemaakt.
Het variabele filter ligt nu in de kast stof te vangen en is ingeruild voor een ‘big stopper’. Een sluitertijd van 1/30 wordt met het filter ineens een sluitertijd van 30 seconde. Met een handige app kun je met behulp van je smartfoon de nieuwe sluitertijd berekenen.
Voorbeelden van het gebruik van een ND-filter
Één van mijn favoriete foto’s van mijn reis naar Kroatië in mei. De waterval van Rastoke met een lange sluitertijd. Het water krijgt een sprookjesachtig effect.
De waterkeringen en dijken van Zeeland zijn ook een dankbaar onderwerp voor fotografie met lange sluitertijden: de weerbarstige Oosterschelde laat een vage mist achter tussen de stenen op de dijk.
- Voordelen van fotografie met een ND-filter: je creëert een bijzondere sfeer
- Nadelen van fotografie met een ND-filter: je bent er niet met alleen een filter. Naast het filter zul je ook een statief en afstandsbediening mee moeten nemen.
3. filters op reis: Het UV-filter
Sommige mensen zweren bij een UV-filter. Met name de verkopers in de fotografiezaken. Een UV-filter houdt straling tegen. Een UV-filter beschermt je lens.
Dat eerste is een feit, het UV-filter houdt inderdaad UV-straling tegen. Onzichtbaar licht waar je bruin (of rood) van wordt en wat een waas over je negatieven kan geven. Inderdaad, ouderwetse negatieven. Voor analoge fotografie is een UV-filter nuttig, maar voor digitale fotografie niet. Je sensor bevat namelijk al een laag die UV-licht tegenhoudt. Een extra laag glas om UV-licht tegen te houden is volstrekt overbodig. Sterker nog, het kan tot hinderlijke reflecties en lens flare lijden.
Hoewel mijn lenzen me dierbaar zijn, heb ik niet het idee dat de bescherming van een UV-filter voor mij wat toevoegt. De coating van mijn lenzen is best sterk en mijn zonnekap doet de rest. Ik neem dus géén UV-filters mee op reis!
