Tips voor de witbalans: wat is het en hoe kun je het instellen?

Soms registreren je ogen niet wat de camera ziet. De kleuren lijken anders. Dit heeft alles te maken met de witbalans van je camera en de kleurtemperatuur van het licht. In deze blog vertel ik meer over deze begrippen, en laat ik zien wat het effect van de witbalans is en welke camera instellingen je kunt gebruiken om de witbalans te regelen. Zo maak jij goede foto’s op reis!

Wit licht is opgebouwd uit licht van verschillende golflengtes. Dit zie je wanneer wit licht op een prisma valt of wanneer er een regenboog ontstaat. Alles wat wit op de foto hoort te staan, moet ook als wit worden weergegeven. Zo moet sneeuw wit zijn en niet bijvoorbeeld blauw. Dit regel je met de witbalans. 

witbalans aanpassen

Wat is de witbalans?

Afhankelijk van het type licht komen de kleuren van de regenboog in verschillende verhoudingen voor. Daardoor krijgt de foto soms een rode of juist blauwe gloed. Elke lichtvorm heeft een eigen kleur.

Je camera kan meter wat voor een kleur het licht heeft. Dit wordt de kleurtemperatuur genoemd. Met behulp van software kan de camera bepalen hoe wit er bij een bepaalde kleurtemperatuur (soort licht) uit hoort te zien. De witbalans van je camera neutraliseert deze door meer van een andere kleur toe te voegen. Voila, dit is de witbalans.

Leuke weetjes over kleurtemperatuur van licht

Technisch gezegd is de witbalans de mate van temperatuurverschuiving in je foto.

Kleurtemperatuur wordt uitgedrukt in Kelvin. Daglicht heeft een kleurtemperatuur van ongeveer 5500 Kelvin. Koel licht heeft een temperatuur van minder dan 5500 Kelvin. Dit zorgt voor roodachtig licht. Warm licht heeft een temperatuur van meer dan 5500 Kelvin. Dit leidt tot blauw licht.

Het klinkt verwarrend, koel licht is rood. Mensen ervaren rood juist als een warme kleur. Dit komt echter doordat de kleurtemperatuur van het licht wordt vergeleken met de kleur van een metalen staaf die wordt verhit. Hoe warmer de staaf, hoe witter de kleur.

  • Bij verhitting tot 1000 K ontstaat een rode kleurimpressie
  • Bij verhitting van 2000 tot 3000 K ontstaat een gele kleurimpressie 
  • Bij temperaturen hoger dan 5000 K ontstaat een koel witte kleurimpressie 

Automatische witbalans instellen op de camera (AWB)

Onze ogen en hersenen zijn gewend aan licht van verschillende kleuren. Een rode bloem blijft rood, zowel op een zonnige als op een bewolkte dag. Ook als je de bloem binnen onder de lamp houdt is de bloem rood.

Wanneer je de camera instelt op ‘Automatische Witbalans’ dan doet de camera wat je ogen doen. De camera bepaalt zelf de witbalans.

De meeste digitale camera’s kunnen erg goed de witbalans bepalen.

Tip: Maak je een serie foto’s? Zet de camera dan niet op AWB. Kleine veranderingen in de hoeveelheid en het soort omgevingslicht kunnen grote gevolgen hebben.

voorbeeldfoto's met verschillende witbalans

Zelf de witbalans instellen met de standaardinstellingen van je camera

De meeste digitale camera’s hebben de zelfde standaardinstellingen voor witbalans.

  • Auto: de camera bepaalt zelf de meest geschikte witbalans
  • Shadow: Schaduwpartijen worden wat koeler gemaakt, waardoor deze natuurlijker overkomen
  • Cloudy: Wolken dempen het licht. Het licht is daardoor wat blauwer. Door de camera in te stellen \t\top ‘bewolkt’ wordt er extra geel toegevoegd wat leidt tot natuurlijke kleuren. Deze instelling gebruik je vooral op bewolkte en mistige dagen
  • Tungsten: Deze instelling gebruik je bij kunstlicht (3200K). Kunstlicht heeft van zichzelf vaak een gele kleur. Zoals je hierboven kunt zien, wordt er extra blauw aan de foto toegevoegd
  • Fluorescent: TL-lampen hebben vaak een kleurtemperatuur van ongeveer 4000-5000 Kelvin. Voor je \t\toog lijkt dit licht een neutrale kleur te hebben, maar op de foto kan het leiden tot een \t\t\tgroene \tzweem
  • Flash:  De kleurtemperatuur van flitslicht komt met 5000-5500 Kelvin in de buurt van daglicht

Zelf de witbalans instellen met behulp van een grijskaart

Het is daarnaast mogelijk om handmatig de witbalans in te stellen met de ‘custom’ optie. Dit kan met behulp van een grijskaart. Deze grijskaart heeft een neutrale kleur (18% grijs).

De camera meet de kleurzweem van de grijskaart en past hier de witbalans op aan. Zo is je witbalans precies goed!

ijsschotes in ijsland

Creatief met witbalans

Leuk zo’n technisch verhaal. Maar wist je het leuke effecten kan geven door bewust voor de ‘foute’ witbalans te kiezen?

Een winterse foto uit IJsland mag best een blauwe zweem hebben. Dat benadrukt de koude en de erbarmelijke omstandigheden van dat moment.

Door je camera in te stellen op ‘bewolkt’ wordt een foto van de zonsondergang geler. Dat roept het gevoel op van een warme zonnige dag.

Welke instelling van de camera is het beste?

Tja, eigenlijk is er geen beste optie. Zoals alles in de fotografie is het een kwestie van keuzes maken. Welk gevoel moet de foto uitstralen en met welke camerainstelling bereik je dat?

Wanneer je je foto’s in RAW schiet heb je een goede basis die je bijvoorbeeld in Lightroom kunt finetunen.

Tip: in deze blog lees je meer over fotograferen in RAW of JPEG.