Het kan bijna niet missen, de rode neon letters. Bijna schreeuwend, kijk mij. Zichtbaar vanuit de trein van Rotterdam naar Amsterdam. Zichtbaar vanaf het kanaal en met een beetje moeite vanaf de snelweg. Kijk mij. De Van Nelle Fabriek. Fabriek voor koffie, thee en shag.
Een bezoek aan de Van Nelle fabriek is een leuke foto-excursie.
De Van Nelle fabriek
De familie van Nelle nam het de Van Nelle Fabriek aan de rand van Rotterdam in 1930 in gebruik. Een fabriek ontworpen en gebouwd in de jaren 20. Nieuwe architectuur met veel glas en staal. De structuur van de fabriek is open.
De fabriek bestond oorspronkelijk uit drie delen: een deel voor tabak en shag, een deel voor het branden van koffie en een deel voor thee. Tegenover het fabrieksgebouw ligt de opslag. Volgens het oorspronkelijke ontwerp had de opslag net zo hoog moeten worden als de fabriekshal, maar ook van Nelle had te kampen met de crisis in de jaren 30. Architectonisch gezien is dat niet erg: de markante schuine bruggen vanuit de fabriek naar de opslag lopen zouden minder indrukwekkend zijn wanneer ze gewoon horizontaal zouden lopen.
Natuurlijk is er een vrijstaand kantoor, het eerste drive inn kantoor van Nederland: onder het kantoor zijn drie garages, eentje voor elk directielid. Met ieder een trap naar het kantoor. De directie staat ver boven de werknemers en mengt zich slechts af en toe met het klootjesvolk op de werkvloer. Toch was Van Nelle een moderne en vooruitstrevende fabriek: er werkten zowel mannen als vrouwen, er waren sportvelden voor de medewerkers, je kom je wassen op het werk (niet iedereen in Spangen had stromend water in die tijd). Toch was de emancipatie nog niet op alle fronten doorgevoerd: mannen en vrouwen werkten gescheiden van elkaar en er zijn separate trappen voor de mannen en de vrouwen.
Beschermd door Unesco
Sinds 2015 staat de Van Nelle fabriek op Unesco’s werelderfgoedlijst. In de fabriek is een aantal kantoren gevestigd en de overige ruimtes worden verhuurd voor festivals en evenementen. De Van Nelle fabriek is hip, en dat terwijl er kort gelelden nog plannen waren de fabriek te slopen!
Het is niet mogelijk om zomaar onaangekondigd door de gebouwen te banjeren, maar je kan wél een rondleiding krijgen. Een ideale foto-excursie, de fabriek kent veel moois voor fotografen. En zo sta ik op een druilerige zaterdagochtend gewapend met camera bij de ingang van de fabriek. De rondleiding is officieel niet toegespitst op fotografen, maar het tempo ligt niet al te hoog dus je hebt redelijk wat tijd om foto’s te maken.
Een rondleiding door de Van Nelle fabriek
De rondleiding begint in het oude kantoorgebouw, wat is ingericht in Kadinski-stijl met functionele kleuren. Blauwe lijnen geven de richting aan op de lichte breden trappen. Rode leuningen. Zwarte stalen steunbalken. En licht, veel licht. Vanuit het kantoor heb je uitzicht op de fabriek, de oude directeuren konden hun personeel goed uit de gaten houden vanuit hun ivoren (of glazen?) toren.
Via entree 3 gaan we vervolgens de eerste fabriek in. Aparte trappen voor mannen en vrouwen, nu loopt alles door elkaar. Leidingen en transformatoren. De hal waar vroeger koffie werd gebrand is nu een restaurant (dat in het weekend gesloten is).
Het gebouw is oud, maar ook weer niet. Er zijn warmtewisselaars om energie optimaal te benutten en de ramen klappen open in verschillende richtingen om optimaal gebruik te maken van de koeling van de wind. Slim bedacht, want bij het branden van koffie zal een hoop warmte vrijkomen.
Het gebouw is functioneel. Het gebouw is grotendeels recht en hoekig, maar wie goed kijkt ziet een prachtig lijnenspel. Het verbaast me hoe ver de architecten hun tijd vooruit waren.
Na afloop van de rondleiding verken ik de buitenkant van de van Nelle. Via de ramen zie je nog een deel van het oude instrumentarium staan, al zijn er ook diverse moderne bedrijfjes gevestigd in de oude loodsen.
En ’s avonds? De rode neonletters in de jaren 30 de aandacht van de voorbijgangers trokken, die doen dat nog steeds. Mijn rondleiding zit er inmiddels een paar uur op, maar een vriendelijke meneer van de beveiliging staat toe dat ik even het terrein op kan voor een paar extra foto’s. Helaas krijg ik maar vijf minuten, maar ook in vijf minuten kan ik mooie plaatjes schieten als het moet.
Praktisch:
- Rondleidingen zijn te boeken via Urban Guides in Rotterdam
- Kaarten voor de rondleiding zijn ook aan de deur te koop, maar je loopt het risico dat een rondleiding vol zit (maximaal 20 man per groep)
- In de winter worden er alleen in het weekend rondleidingen gegeven, in de zomer van woensdag tot en met zondag.
- Je mag alles fotograferen tijdens de rondleiding
- Laat je statief maar thuis, tenzij je écht heel snel je statief kan uitklappen en compositie kan bepalen. Tijdens de rondleiding is er geen tijd voor statieven. Vanwege de open uitstraling is het echter heel licht in de gebouwen, dus met een redelijk lichtsterke lens kun je prima uit de voeten
- Helaas zijn er nog geen officiële foto-excursies in de Van Nelle fabriek
- Parkeren kan op het terrein voor 50 cent per uur of gratis op het industrieterrein
- Ergens in 2016 zal er een bezoekerscentrum geopend worden
- Het enige restaurant op het terrein is dicht in het weekend
- Er zijn voldoende toiletten op het terrein
Ik bezocht de van Nelle fabriek in februari 2016.
