Een bezoek aan de Borobudur in Java is een van de hoogtepunten van je rondreis door Indonesië. Het tempelcomplex staat op de werelderfgoedlijst van UNESCO en is een van de belangrijkste culturele en archeologische vindplaatsen ter wereld. Het wereldwonder is gebouwd in de negende eeuw en het bevat 2.600 reliëfpanelen en 500 Boeddhabeelden. De bouw van het majestueuze meesterwerk begon rond 780 na Christus en is voltooid in de negende eeuw.
Ruim twintig jaar geleden bezocht ik voor het eerst de beroemde Candi Borobudur in Magelang op Java. Ik werd gegrepen door de details en de schoonheid van de tempel. Inmiddels heb ik de bezienswaardigheid in Indonesië drie keer bezocht. Er is de afgelopen tijd best veel veranderd, daarom deel ik hier mijn recente tips voor je bezoek aan de Borobudur.
Wat is de beste tijd voor een bezoek aan de Borobudur?
De tempelgronden van de Borobudur zijn geopend van 7.00 tot 17.00 uur. Het beste tijdstip voor een bezoek aan de Borobudur aan het begin of aan het eind van de dag, omdat het dan het minst druk is. Bijkomend voordeel is het zachte licht in de vroege ochtend en late middag, waardoor de bijzondere reliëfs van de Borobudur beter tot zijn recht komt.
Midden op de dag biedt de tempel weinig bescherming tegen de zon, het is dan erg warm.
In de zomermaanden komt de zon op voor zes uur en gaat hij iets na half zes onder. Het is helaas niet mogelijk om de zonsopkomst of de zonsondergang vanaf de tempel te zien. Hieronder lees je een aantal alternatieven!
Tip: Ga niet op maandag omdat de tempel dan grotendeels gesloten is.
Borobudur zonsopgang 2024
De Borobudur is op zijn mooist wanneer de zon langzaam boven de horizon komt en de lucht geel en oranje kleurt. Bij het krieken van de dag ontstaat er vaak een fijne mistlaag rondom de Borobudur, wat zorgt voor een mysterieuze en serene sfeer.
Lange tijd was de zonsomkomt hét moment om de Borobudur te bezoeken, maar de Borobudur beklimmen met zonsopkomst is op dit moment niet mogelijk (2024). Je kunt de Borobudur vanaf een afstandje bewonderen, bijvoorbeeld vanaf een van de heuvels in de omgeving.
Tip: De entree van de Borobudur opent om 6.30 zijn deuren, je kunt vanaf 7.00 naar het park aan de voet van de tempel.
Borobudur sunrise tour
Wil je de zonsopgang in de omgeving van de Borobudur zien? Vanuit Yogyakarta kun je een Borobudur Sunrise tour boeken, bijvoorbeeld hier. Deze tour brengt je naar Punthuk Setumbu.
Vanuit mijn fijne hotel bij de Borobudur is het maar een kwartiertje rijden naar de parkeerplaats van Punthuk Setumbu. Dat is fijn, want dat betekent dat ik “pas” om half vijf op hoef te staan voor de zonsopkomst. Hoe dichter ik bij het uitzichtpunt over de Borobudur kom, hoe drukker het wordt. Uiteindelijk sluit ik aan in de slinger van remlichten die het gehucht op de heuvel doorkruist.
Samen met een paar honderd andere toeristen wacht ik op een heuvel tot de lucht verkleurd van nachtblauw naar schemer. En dan is het moment daar dat de zon opkomt. In de verte klinkt een moskee, gevolgd door een aantal andere moskeeën. Helaas kleurt de lucht niet helderrood.
Punthuk Setumbu is mooi aangekleed. Er zijn verschillende fotospots als een schommel en diverse kleurrijke platforms met Menoreh-bergen op de achtergrond. Voor een kleine fooi maken medewerkers een foto.
Tijdens mijn bezoek aan Punthuk Setumbu waren er geen wachttijden. De entreeprijs voor toeristen is 30.000 rp.
Geraya Ayam: een bizarre bezienswaardigheid bij de Borobudur
Niet ver van Punthuk Setumbu ligt de Bukit Rhema. Na mijn bezoek aan Punthuk Setumbu rijd ik naar deze heuvel om nogmaals van het uitzicht over de Borobudur te genieten. Dit doe ik vanaf het hoofd van een reusachtige kip: de Gereja Ayam.
Gereja Ayam is een kerk op Midden-Java in de vorm van een kip. Via een smalle wenteltrap klim ik omhoog in de kop van de kip. Vanuit de snavel zie ik de boomkronen. Maar ik ga hoger en via de kam van de kip zit ik de Merapi, verschillend andere vulkanen én de Borobobur in de verte.
Helaas gaan de Geraja Ayam en Bukit Rhema pas open om 7.00 uur, dat is te laat om de zonsopgang bij de Borobudur te zien. Kosten: 20.000 rp.
Drone shots van de Borobudur met zonsopkomst
In de afgelopen jaren hebben de Indonesische regering en lokale autoriteiten stappen ondernomen om de historische plek te beschermen tegen schade veroorzaakt door dronevluchten op lage hoogte.
Volgens de nieuwe regelgeving moet elke drone die binnen een straal van twee kilometer rond de tempel worden geregistreerd bij de lokale autoriteiten en een speciale vergunning hebben. Drone-operators moeten er voor zorgen dat hun vluchten minimaal 50 meter van het tempelcomplex blijven om schade aan de eeuwenoude structuren te voorkomen. Daarnaast moeten drones een veilige afstand bewaren tot bezoekers.
Kijkend naar de regelgeving heb ik de drone in het hotel gelaten. Bij de entree van de Borobudur worden bezoekers nogmaals gewaarschuwd dat vliegen niet is toegestaan bij de Borobudur op Java.
Borobudur bezoeken in 2024: verschillende entree tickets
Genoeg over de zonsopkomst en uitzichtpunten in de omgeving van de Borobudur. Ik wil de tempel beklimmen, jij niet?
In 2024 zijn er verschillende type tickets voor de Borobudur. Allereerst zijn er tickets voor lokale toeristen. Deze tickets kun je alleen kopen met een Indonesisch paspoort of een KTP. Buitenlandse toeristen zullen een ander (duurder) ticket voor de Borobudur moeten kopen. Daarnaast zijn er verschillende tickets die toegang geven tot verschillende delen van de tempel.
Wat voor een bouwwerk is de Borobudur? Bij de entree van de Borobudur ligt het tempelpark (Temple Park). Vanuit het tempelpark zie je het Boeddhistisch bouwwerk in zijn geheel. De vorm van de Borobudur vertegenwoordigt een mandala, een spiritueel symbool in het boeddhisme dat de kosmos uitbeeldt. De structuur bestaat uit negen platforms, die samen een monumentale stoepa vormen. Vanuit het tempelpark zijn de mooie details van de Borobudur niet goed te zien.
Via een trap kom je bij het tempelgrond (Temple Yard). Deze loopt om de Borobudur heen, zodat je de tempel van alle kanten kunt bewonderen. Vanuit hier kun je de stoepa’s en Boeddhabeelden zien.
De entreeprijs van de Borobudur kost US$22. Met dit ticket kun je vrij rondlopen door het tempelpark en de tempelgrond. Met dit ticket mag je niet de Borobudur beklimmen.
Op maandag is de Temple Yard gesloten.
Borobudur beklimmen in 2024
De Borobudur is versierd met 2.672 bas-reliëfs en 504 Boeddhabeelden, die in totaal meer dan 1.460 meter beslaan. Deze versieringen geven een buitengewoon gedetailleerd beeld van het leven in het oude Java, en ze dienen ook als een bron van boeddhistische leer.
Het monumentale Boeddhistische tempel bestaat uit drie grote terrassen, elk met hun eigen symbolische betekenis. Het onderste terras vertegenwoordigt de wereld van verlangen (Kamadhatu) en wordt omringd door muren met bas-reliëfs die het aardse leven en de menselijke zwakheden uitbeelden. Het middelste terras vertegenwoordigt de wereld van vormen (Rupadhatu) en is versierd met stoepa’s die de verlichting van Boeddha weerspiegelen. Het bovenste terras staat voor de wereld zonder vorm (Arupadhatu) en is de thuishaven van de grootste stoepa, die Boeddha’s ultieme verlichting symboliseert.
De Borobudur is een aantal jaar (deels) gesloten geweest. Sinds 2023 mag je onder strikte voorwaarden weer de Borobudur beklimmen! Je moet een ticket kopen wat toegang geeft tot de Temple Structure.
Beklimmen Borobudur:
- Je moet een apart ticket hebben (kosten: IDR 75.000)
- De totale prijs voor een ticket met volledige toegang is IDR 455.000
- Er zijn tijdsloten van een uur, je moet je een half uur voorafgaand aan je tijdslot melden bij de kassa van de Borobudur
- Samen met een gids mag je een uur lang de tempel op. Je ticket wordt gescand bij het begin en het eind van de rondleiding
- Om de tempel niet te beschadigen moet je speciale sloffen aan. Deze mag je na afloop van de rondleiding op de Borobudur als souvenir mee naar huis nemen
Reis je naar de Borobudur met kinderen? De verplichte sloffen beginnen in maat 33. Kinderen met kleinere voeten mogen hun sandalen aanhouden.
Kledingvoorschriften bij de tempel
Het verkennen van Borobudur omvat het beklimmen van trappen en het wandelen op de platforms met de reliefs. Zorg ervoor dat je comfortabele kleding draagt. De Borobudur is een heilige plek voor boeddhisten. Respecteer de kledingvoorschriften door je schouders en knieën te bedekken.
Bij de entree van de Borobudur zijn sarongs te huur voor mensen die dit vergeten zijn.
Het is een pre als je witte kleding draagt bij een bezoek aan de boeddhistische tempel. Ik heb geen witte kleding en dat was geen probleem.
Tip: De zon is erg intens op de Borobudur, zonnebrand is een must!
Wat kun je nog meer doen bij de Borobudur tempel?
Op het terrein van de Borobudur is nog meer te doen. Er is een kleine speeltuin (helaas met weinig schaduw), er zijn een paar restaurantjes en er is een museum. Er moet zelfs een kleine dierentuin zijn, maar deze heb ik niet bezocht.
Souvenirs kopen
Het (verplichte) pad naar de uitgang van de Borobudur passeert tientallen kraampjes met souvenirs en lokale ambachtelijke producten. Dit initiatief steunt de lokale economie, maar persoonlijk heb ik niet zo veel interesse in sarongs, beeldjes en rieten manden. Ik koop liever iets om te eten wat ik niet mee naar huis hoef te nemen.
Met een paardenkar door de omgeving
De Borobudur in Java trekt dagelijks duizenden toeristen. De meeste van hen brengen een (snel) bezoek aan het tempelcomplex en keren dan terug naar Yogyakarta.
Heb je meer tijd? De Borobudur is omgeven door prachtige landschappen en groene rijstvelden. Met een paardenkar kun je de omgeving van de Borobudur ontdekken en vang je een glimp op van het lokale leven en de cultuur. De rit gaat door verschillende authentieke Javaanse dorpen als Desa Borobudur, Desa Mendut en Desa Wanurejo. Hier liggen een paar kleinere en minder bekende tempels.
Tip: lees meer over reizen door Java en veel reisroutes door Indonesië.
Op het terrein van de Borobudur staat traditionele paardenkarren die voor korte of langere tijd te huur zijn. Tijdens mijn bezoek aan de Borobudur was het erg warm. Ik ga eerst even naar mijn hotel om af te koelen en ik stap daar op de paardenkar.
Er zijn verschillende soorten nijverheid in de dorpen rondom de Borobudur bij Yogyakarta. Er worden potten gebakken, batik geschilderd en er zijn kleine fabriekjes waar lekkernijen als tofu, rijstcrackers en gedroogde paddenstoelen worden bereid. Ik vind het boeiend om een kijkje in de spreekwoordelijke keuken te mogen nemen.
Tip: Reis je naar Java met kinderen? De kleine reiziger vond het geweldig om op de bok van de paardenkar te zitten.
Overnachten bij Amata Borobudur Resort
Een bezoek aan de Borobudur is een populaire dagtrip vanuit Yogyakarta. Toch besluit ik om tijdens mijn rondreis door Indonesië in 2023 om dicht bij de tempel te overnachten: Desa Borobudur is een heerlijke plek om te acclimatiseren na een lange vlucht naar Indonesië.
Ik land op Yogyakarta New International Airport (YIA) op ruim een uur rijden vanaf de tempel. Ik vlieg naar Yogyakarta met Singapore Airlines en een korte overstap in Singapore.
Amata Borobudur Resort is een prachtige plek midden tussen de rijstvelden. Het resort beschikt over verschillende hotelkamers en heeft daarnaast leuke houten huisjes in een weelderige tuin. Er is een fijn zwembad en een voortreffelijke restaurant met lokale en internationale gerechten. Dit is een van mijn favoriete hotels in Indonesië!
Het hotel biedt een ruim aanbod aan excursies rondom Yogyakarta en de Borobudur voor schappelijke prijzen. De Mendut tempel ligt op 5 minuten lopen en de Borobudur tempel is slechts 10 minuten rijden. Gasten kunnen gebruik maken van de fietsen van het hotel. (Helaas zijn er geen kinderzitjes.)
Homestay Borobudur
Rondom de Borobudur liggen verschillende homestays. Sommige zijn heel basic, sommige hebben een zwembad.
- Rumah Dharma – leuke huisjes mét zwembad midden in de rijstvelden
- Griyo Jagalan – basic accommodatie vlak bij de ingang van de tempel
- Anugrah Borobudur 1 & 2 – guesthouse met tuin en gemeenschappelijke keuken
Reizen naar de Borobudur
Een taxi van Yogya naar de Borobudur kost 15-20 euro. De taxi doet er ongeveer 1-1,5 uur over.
Vanaf Bank Indonesia Heritage vertrekken zogenaamde Damri shuttle busjes naar de Borobudur. Dit is de goedkoopste manier om naar de Borobudur te reizen: de busjes brengen je voor IDR 20.000 (€1,20) per persoon naar wereldberoemde Borobudur tempel. De bus doet er ongeveer 2 uur over.
De bus van Yogyakarta naar de Borobudur vertrekt om 4.30 uur, 6.30 uur, 10.00 uur en om 12.00 uur. De bus terug vertrekt om 7.00 uur, 9.00 uur, 13.00 uur en om 15.00 uur.
Tours vanuit Yogyakarta
- Tour met gids naar de Borobudur en koffieproeverij
- Zonsopkomst bij Sembutu en een bezoek aan de Borobudur
Tours naar de Borobudur en Prambanan vanuit Yogya
- Dagtocht bij zonsopgang Borobudur, vulkaan Merapi en Prambanan tempel
- Borobudur, Prambanan en het Ramaya Ballet bij de tempel
Update: februari 2024
